ԹՈՂԱՐԿՈՒՄ 28-ՐԴ. ԿԵՂԾՎԱԾ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

Վիդեո Մաս 1-ին: Դիտել այստեղ: Վիդեո Մաս 2-րդ: Դիտել այստեղ:

Հայկական շոու-բիզնեսի լավագույն հիթերն ու կատարումներն իրականում օրիգինալ չեն: Ինչու են կրկնօրինակում ստեղծագործությունները, բառերը, երաժշտությունը, տեսահոլովակներն էլ` կադր առ կադր: Ընդ որում` բոլորը: Մտավորից բացի, նաև ապրանքներ լայն սպառման համար: Կրկնօրինակում են հագուստից մինչև սնունդ: Բոլոր բրենդները` էժան ու տեղում: Ու նույնիսկ պիտանելիության ժամկետները: Մենք սպառում ենք կրկնօրինակներ` գուցե էժան, բայց անորակ, մատչելի, բայց վտանգավոր: Հատուկ Ռեպորտաժի տնտեսական թողարկումներից` հեղինակային ու հարակից իրավունքների համատարած խախտման մասին:

Արտակ Ալեքսանյան– Տնտեսական պաշտպանության մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովը սկսել է զբաղվել մի գործով, որը որպես երևույթ, թվում էր, վաղուց արդեն անհնար է փոխել կամ համակերպվել ենք բոլորս: Խոսքը հենց բարեխիղճ մրցակցության մասին է, որը նշանակում է ոչ միայն հավասար պայմաններ ու բիզնես հնարավորություններ, այլև ավելի ազնիվ վերաբերմունք սպառողի նկատմամբ:Դրա ամենավառ վկայություններից է անվանումով կամ մեկ տառի տարբերությամբ նման ապրանքների վաճառքը: Իհարկե սա նոր երևույթ չէ: Հիշում եք Սոնից` Սոնիի փոխարեն, Պավասոնի` Պանասոնիքի փոխարեն թուրքական արտադրության կենցաղային տեխնիկան: Հետո արդեն, չգիտես ինչու դա դարձավ հայրենական բիզնեսի ձեռագիր:

Այս ցուցակից ամենազավեշտալին իհարկե հայկական արտադրության Արմանի կոստյումներն են ու Զիլիի փողկապները: Ու եթե լայն սպառման ապրանքների դեպքում, որակը հասարակ սպառողը կարող է միանգամից չզգալ, Արմանիի ու Դոլչե Գաբանիի դեպքում` ուղղակի աչք է ծակում: Մի խոսքով, սպառողներն ու մատակարարները այնպիսի փոխադարձ ինքնախաբեության օղակում են, որի շուրջ երկար ժամանակ տրամաբանություն էր փնտրում Արտյոմ Լևոնյանը: Թե ինչ գտավ` կներկայացնենք հենց հիմա:

Արտյոմ Լևոնյան– Ցանկացած խանութում ձեզ առանց տեսախցիկի կբացատրեն, օրիգինալ ապրանքանիշը ինչպես տարբերել կեղծվածից: Ոչ մեկի համար սա գաղտնիք չէ, քանի դեռ տեսախցիկը չի հայտնվում: Ուղղակի շփոթությունը կամ տառափոխությունը նոր մեթոդ է: տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովը բախվեց ապրանքանիշն ամբողջապես կեղծելու փաստին:

– Զելյոնայա մառկան դարձել է զիլյոնայա մետկա, բայց սպառողի համար ոչնչով չի տարբերվում,- նկատում է Տնտեսական մրցակցության հանժնաժողովի անբարեխիղճ մրցակցության վարչության պետի տեղակալ Արտավազդ Հովհաննիսյանը:

Ստանդարտների ազգային ինստիտուտն է սերտիֆիկացնում պարենային և ոչ պարենային ապրանքատեսակները: Բայց այստեղ էլ պնդում են, որ իրենք չեն սերտիֆիկացրել այդ օղիների ապրանքախումբը: Հետո պարզվեց, որ սերտիֆիակցում արել են, բայց դա վաղուց էր ու ոչ ճիշտ:

Ստուգմները իրականացվում են հատուկ լաբորատորիաներում, ստուգվում է ամեն ինչ` օղու թնդությունը, պարունակությունը և օգտագործման համար անվտանգությունը: Այն ապրանքը, որը չի համապատասխանում ստնդարտին` սերտիֆիկատ էլ օրենքով չպետք է ստանա:

 
Ջեմմա Բուռնազյանը գնեց և սպառեց առանց մակնշման, այսինքն` առանց ժամկետի ապրանքը: Սկզբում լռեց, մինչև դանակը չհասավ ոսկորին:

-Պատկերացրեք, բորբոսնած վիճակում էր, ես ուշադրությունս հատկապես դրա վրա սևեռեցի,- ասում է Ջեմմա Բուռնազյանը,- Մի անգամ ասեցին, թե իբր թուղթը սպառվել է, բա,ց ես կարծում եմ, դա քաղաքկիրթ պատասխան չէ, ինչ է նշանակում` թուղթը սպառվել է:

Ժամկետների, թղթի սպառված կամ անսպառ լինելու մասին ամեն ինչ գիտի Աննա Ավագյանը: 5 տարի աշխատել է երևանյան խոշոր խանութներից մեկում, որպես վաճառողուհի: Հիմա սպասարկման ոլորտի աշխատակցուհի է:

– Տանում էին ժամկետը անցած, ջնջում էին ացետոնով, բերում էին նոր ժամկետով, և հետո նորից էտ ապրանքը վաճառվում էր,- պատմում է Աննա Ավագյանը:

Կառավարության հաստատած կանոնակարգի համաձայն, բոլոր վաճառակետերը պարտավոր են ունենալ նորմավորման փաստաթուղթ կամ դրա պատճենը: Մենք փորձեցինք սկզբում առանձին` առանց մասնագետի պարզել` կա արդյոք սերտիֆիկատ: Հետո արդեն գլխավոր փորձագետի հետ շրջայց կատարեցինք երևանյան վաճառակետերում:

– Դուք սերտիֆիկատ եք պահանջում, իսկ ես տնօրենը չեմ, բոլոր փաստաթղթերը նա իր մոտ է պահում,- ասում է վաճառողը:

Զիլլի ընկերությունը Երևանում ունի մոնոբրենդ խանութ սրահ: Այն դեռ չի գրանցվել առևտրի պալատում: Այդ պատճառով չի պայքարում, բայց գիտի, որ կեղծվում է ու կեղծում են մեծ քանակներով:

– Եթե մենք այսօր շրջենք քաղաքում, կտեսնենք, որ շուկաները լցված են կեղծ բրենդներով, ոչ միայն Զիլի, այլ շատ ուրիշ ապրանքատեսակներ,- նկատում է <<Ռոմասթայլ>> ՍՊԸ փոխտնօրեն Արման Խալաֆյանը:

Հարությունը գիտի, որ տոնավաճառում չի գնում այն ապրանքը, որի պիտակը փակցված է, բայց նա միշտ լսում է վաճառողի արդարացումները, որոնք միշտ էլ համոզիչ են:

Տոնավաճառներից երբեմն պատվերներ են ստանում այս դերձակները: Նրանք տեղյակ չեն կտորեղենի ծագմանն ու պատասխանատու չեն ապրանքի հետագա ճակատագրի համար: Իրենք իրենց գործի տերն են:

– Եղել է, եկել են, ուզել են տոնավաճառների համար, կարել ենք, իրանք ինչ պիտակ բերում են, դա էլ դնում ենք,- պատմում է դերձակ Գոհար Սահրադիկյանը:

Այս փաստաթղթերն ու ստորագրությունները փաստում են Արմանի, Զենյան ու Բարբըրին ունեն պաշտոնական ներկայացուցիչներ: Այստեղ կեղծ ապրանք չեք տեսնի: Արմանիի խանութ սրահում բոլորն էլ գիտեն, այն կեղծվում է, բայց այս փաստը նրանց չի մտահոգում:

– Խնդիրը բրենդը չի, խնդիրը մտածելակերպն է` Արմանիի մտածելակերպը, ինչ ձև է մտածում, ինչ ձև է պատկերացնում մարդուն,- ասում է Արմանիի ներկայացուցիչը Հայաստանում:

Ովքեր են կեղծում, և ով է մեղավոր. պետությունը, ձեռնարկատերը, թե սպառողը, որն անուշադիր է ու անտարբեր: Չէ որ տուժում է երկիրը, տնտեսությունն ու մրցակցությունը:

Արտակ Ալեքսանյան-Այժմ արդեն երևակության ու ներշնչանքի, գաղափարների ու գույների, ոչ թե կեղծողների, այլ կրկնօրիանկողների մասին: Քչերին է հայտնի, մինչդեռ Արևմուտքում դա ամենախիստ կանոնն է` գրագողությունը, այս դեպքում դա կարող է լինել բառերը, մեղեդին, տեսահոլովակի գույներն ու ռակուրսները, ամենաաններելի հանցագործություններից է: Ավելին, ամերիկյան ցանկացած համալսարան կարող է դուրս վռնդել ուսանողին, ընդ որում մեկընդմիշտ ու երբեք չընդունելու պայմանով, եթե տեսնի, որ վերջինը միտք է գողացել ու չի ասել: Համաշխարհային շոու-բիզնեսի ամեն մի արտիստ մոտ տասը փորձաքննության է ուղարկում իր ձայներիզը կամ տեսահոլովակը, որ հանկարծ որևէ մեկը պլագիատի` կրկնօրինակման համար չմեղադրվի: Դա ոչ միայն կարող է հեղինակազրկել արտիստին, այլև պատճառ դառնալ դատական քաշքշուկների ու մեծ տուգանքների: Եվ հետո` պատվի հարց է, ապացուցելը, որ այն ինչ ստեղծել ես, քո և քո թիմի ստեղծագործ աշխատանքն է:

Այս առումով մեր երկրում ճիշտ հակառակն է: Աստղերը ոչ թե փորձում են ինքնօրինակ լինել, այլ ճիշտ հակառակը` միտումնավոր պատճենում են արևմտյան կատարողներին: Հիմնական արդարացումը` ծեծված թանը անփորձ մածունից լավ է, այսինքն` սա արդեն հաջողության բերել է, ուրեմն` ապահով է: Մինչդեռ հենց այս մոտեցումը պոպուլյար է դարձնում ոչ թե արևմտյան կատարողին պատճենող հայ երգչին, այլ հենց բնօրինակին:

Արտակ Վարդանյան– Հայկական էստրադա. պաղ, միապաղաղ, կրկնված ու վաղուց արդեն կանխատեսելի: Միօրինակությունն անխուսափելի է, քանի որ մտքի թռիչքը կանգ է առել copy paste-ի վրա: Երգիչ, երգահան, դերասան Ռիչարդ Մադլենյանն առաջինը copy արեց անունը` տնային տնտեսուհիների սիրելի հերոս Տիգրանը, բեմի Ռիչարդը, նույն ինքը իսկական Նորոն ստեղծեց Ֆուերտե ստեղծագործությունը, ապա copy paste-ի մի ամբողջ շարան: Ռիչարդ Մադլենյանը երգչուհի Հռիփսիմե Հակոբյանի համար երեք տարի առաջ գրում է <ֆուերտե> ստեղծագործությունը: Երգը հաջողություն է ունենում, Ռիչարդն էլ որոշում է կրկնել սխրանքը:

– Չեմ ամաչի և կասեմ` այդ ռիթմիկայի մոտիվներով ևս մի քանի ստեղծագործություն եմ գրել,- ասում է երգահան Ռիչարդ Մադլենյանը:

Հռիփոսիմե Հակոբյանը` <Ֆուերտե> երգը կատարողը, copy paste-ը սեփական մեղեդու վրա զգաց, երբ լսեց հոգիս երգը:

Արամեի 100 տարին 100 անգամ պտտվեց էկրաններին, իսկ հիմա գտեք 9 տարբերություն Արամեի ու ռուս արտիստի տեսահոլովակի միջև: Ռեժիսոր Լուսինե Մարտիրոսյան: Կադրերի հերթականությունը, դիտանկյունները, զգեստները, գույները copy paste են: Ով է ումից ներշնչվել, դժվար է ասել, երկուսն էլ copy paste են:

-Թե ինչն են ինչին նմանեցնում, չգիտեմ: Ես շատ հումորով եմ վերաբերվում նմանատիպ թյուրիմացություններին,- ասում է ռեժիսոր Լուսինե Մարտիրոսյանը:

Հաջորդ copy paste-ի հերոսը. Ինքնախոստովանություն. ռեժիսոր Տիգրան Գալստյանն է: Copy paste-ի մեջ ոչ մի վատ բան չի տեսնում, հակառակը, այն համարում է առավելություն:

-Չի կարող ոչ մի ռեժիսոր ասի, ես կապացուցեմ, որ ասենք copy paste չի անում: Իմ վերջին տեսահոլովակը նման է Մադոննայի տեսահոլովակին ռեժիսոր Տիգրան Գալստյանը:

Անդրեի <<Իմ սերը քեզ>> ստեղծագործությունը շոու բիզնեսում երգչի համար այցեքարտ էր: Այնինչ երգը վաղուց` 80-ականներին, Komevorey անվամբ, հայտնի էր որպես Կուզմինի ստեղծագործություն: Բնօրինակը կարելի է փոխել ու դարձնել այցեքարտ: Ավետ Բարսեղյանն իր հեղինակած <Իմ սերը քեզ> sտեղծագործությունը գրել ու նվիրել է հանգուցյալ եղբորը: Ավետը ստեղծագործել է մեկ գիշերում: Անդրեն խոստովանում է. ուշ է իմացել, որ երգի հիմնական հատվածները կրկնօրինակված են:

– Ես ինքս լսեցի մի քանի ամիս հետո, ինքս էլ զգացի, ձայնագրությունից հետո, բայց այն արդեն ռադիոկայնների եթերում էր,- ասում է Անդրեն:

Անդրեն խոստովանում է. չի ընդունում, նյարդայնանում է, երբ իրեն նմանեցնում են Դիմա Բիլանին: Անդրեն Դիմայից, Հայկ Կասպարովը Անդրեից: Copy paste-ի շարան ըստ հերթականության:

Երգիչ, երգահան Հայկոն այս հարցում շատ ավելի ազնիվ գտնվեց: Նրա երգացանկում հայտնված երկու ստեղծագործությունները պատկանում են Ալեխանդրո Սանսին: Բայց, ի տարբերություն մյուս կատարողների, նա չներկայացավ որպես երգի հեղինակ:

– Երկու երգ ես նրա երգացանկից վերցրել եմ` շատ սիրելով: Ու այստեղ հեղինակային իրավունքի հարց էլ չկար, քանի որ համաշխարհային հիթերն ընդունված է վերցնել ու կատարել,- բացատրում է Հայկոն:

Նոր ու թարմ մտքեր են պետք: Իրական ստեղծագործության հիմքում հենց սեփական, յուրօրինակ գաղափարներն են: Կարելի է, իհարկե, copy paste-ը շահագործել մեկ ամիս, մի սեզոն, մեկ տարի… Բայց վաղ թե ուշ ամեն բան կբացահայտվի: