ԹՈՂԱՐԿՈՒՄ 8-ՐԴ. ՕՐԳԱՆԻԿ. ՆՈՐ ՍԵՐՆԴԻ ՍՆՈՒՆԴ

Առաջին հայացքից թվացող նույնիսկ մեր տեղական միրգն իրականում կարող է վնասակար լինել: Միչդեռ այսօր կա սնունդ, որ վնասակար չէ, օգտակար է: Ծանոթացեք: Արևմուտքից եկած, բայց պապենական բաղադրատոմսով` օրգանիկ միրգ ու բանջարեղեն:

Օրգանիկը անվտանգ է ու ճիշտ մեր սակավահող երկրի համար: Հատուկ Ռեպորտաժը գրեթե չորս ամսից ավելի ուսումնասիրել է օրգանիկ մթերքը` գարնանացանից մինչև աշնանային բերքահավաք, վերամշակում և արտահանում: Առողջ սնվելու ժամանակից բանաձև. Օրգանիկ. Նոր սերնդի սնունդ:

Արտակ Ալեքսանյան – Ճտերը աշնանն են հաշվում: Ուշ աշնանը հաշվում են նաև վիտամինները: Ինչ կերանք, ինչքան հարստացանք վիտամիններով: Այդ առումով Հայաստանն ամենահարմար վայրներ, որտեղ ագարակները դեռ անաղարտ էին քիմիական պարարտանյութերից և հակված էինք մտածել, որ առողջ սննդով վերալիցքավորվելու համար են Հայատան գալիս մեր սփյուռքի հայրենակիցները: Սակայն մեր ուսումնասիրությունները պարզել են, որ դա ոչ միայն այդպես չէ, ավելին, Հայաստանը կրկնում է զարգացած արևմտաեվրոպական երկրների դառը փորձը ու դառնացնում իր մթերքը նույն քիմիայով: Իսկ կա արդյոք սնունդ, որը անաղարտ է` հետևաբար օգտակար և անհրաժեշտ վիտամիններով հարուստ: Նելլի Հարությունյանը ոչ ավել ոչ պակաս վեց ամիս ուսումնասիրել է հայկական աշխարհի բնամթերքը: Ցանելուց ու պտղից մինչև բերքահավաք: Պարզվում է Հայաստանում կա բնական, ոչ թունավոր ճանապարհով աճեցված մթերք, որն անվանում են օրգանիկ: Օրգանիկ նշանակում է առանց թունաքիմիկատների աճեցված մթերք: Այս բառի հեղինակը Օքսֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր Վոլթեր Ջեյմս Նորբորն է, որ առաջինը գրեց օրգանիկ: Այսինքն բնական, աստվածատուր, ինչպես ինքն էր ասում, մարդու օրգանիզմի պես մաքուր այգիների ու բանջարանոցների մասին: Այսօր արտադրվող մթերքի միայն 1-2 տոկոսն է համարվում օրգանիկ: Այն վաճառելու համար Եվրամիությունում, ԱՄՆ-ում և Հայաստանում, օրինակ, եթե տեսնում եք օրգանիկ լոլիկ, չիր կամ շոկոլադ, պարտադիր պետք է լինի հավատսագիր այդ մասին, քանի որ օրգանիկ մթերքը դա միայն թունաքիմիկատների բացակայությունը չէ: Օրգանիկ մթերքի արտադրություն և որպես առանձին արդյունաբերական ճյուղ և որպես մտածղություն ու կենսաձև: Այս ամենը Հայաստանում դեռ նոր է ձևավորվում: Նելլի Հարությունյանը, որ նորմալ լրագրող էր` սնվում էր ինչպես պատահի, այսուհետ սնվում է միայն օրգանիկ մթերքով: Ինչը նրան ստիպեց այդպես փոխել կենասկերպը և առաջին հերթին սննդակարգը: Առաջին հերթին կես տարվա ուսումնասիրությունների և նկարահանումների արդյունքն է, որն այսօր նա ամբողջացրել է մեկ մեծ Հատուկ ռեպորտաժում:

Նելլի Հարությունյան – Արդեն չորրորդ տասնամյակն է, քաղաքակիրթ աշխարհը սննդամթերքի նոր մշակույթի է անցել: Քիմիական նյութերով հագեցած մթերքը նրանց վանում է: Նախապատվությունն օրգանականին է տրվում: Եվրոպան ու Հյուսիսային Ամերիկան սպառում են աշխարհում արտադրվող օրգանական մթերքի 97 տոկոսը: Սա ոչ թե նորաձեւության վերջին ճիչն է, այլ առողջ ապրելու ձգտում:

Արշակ Միրզոյան բժիշկ – Օրգանիկ սնունդն այնպես չէ, որ սկսես սնվել եւ ինչ-որ փոփոխություններ լինեն անմիջապես, բայց դու ստանում ես էն պահուստը սննդի, որ ինչ որ հիվանդության դեպքում կանգնում են քո կողքը եւ ոչ քո դեմ:

Օրգանական մթերքն ու քաղցկեղը գրեթե անհամատեղելի են: Ուռուցքային, անոթային հիվանդություններից պաշտպանող նյութերն օրգանական մթերքում քառակի ավելի են ավանդականից: Օրգանական սնունդն արգելում է դեպրեսիայի մուտքը օրգանիզմ: Նրա գործածությունը մոտ 1©5 անգամ նվազեցնում է կաթվածհարվելու հավանականությունը:

Հրանտ Թերլեմեզյան Երկրագործության եւ բույսերի պաշտպանության գիտական կենտրոնի փոխտնօրեն – Անցած տարի ամբողջ աշխարհում օրգանիկ մթերքի ձեռքբերման վրա ծախսվել է 46 մլրդ դոլար:
 
 

Օրգանական գյուղատնտեսությունը Հայաստանում էլ որոտաց, քաղաքակիրթ աշխարհի ձայնը մեզ էլ հասավ. Արմավիրի մարզ, գյուղ Լուսակն: Յոթ տարի առաջ հենց այստեղից սկսվեց հայաստանյան օրգանական գյուղատնտեսությունը: Նախաձեռնողը Շեն բարեգործական հասարակական կազմակերպությունն էր: Օրգանական գյուղատնտեսությունը ոչ է ասում քիմիական միջամտությանն ու արհեստական խթանիչներին: Լուսակնում արդեն միայն բնության ռեսուրսներով են օրգանական պտուղ ստանում:

 
Հայկարամ – Թունաքիմիկատներ սելիտրա չի օգտագործվում սրա մշակման ժամանակ: Էկոլոգիապես մաքուր միրգ ա սա:
 
 
 
Գյուղացին կամավոր է անցնում օրգանական մշակության, բայց երբ որոշեց, արդեն պետք է ենթարկվի օրգանիկ մշակույթին եւ օրգանական ստանդարտի պահանջներին: Ամեն ինչ կարգով ու օրենքով. երեք տարի անցումային շրջան, փորձագետների ստուգումներ ու հարցաքննություններ, նոր միայն հավաստագրի երես կտեսնի: Ծանոթ-խնամի խողովակն այստեղ անզոր է, փորձագետը այգում կհայտնվի ցանկացած պահ: Կգան, կբռնացնեն, կզրկեն:

Նունե Դարբինյան, Էկոգլոբ – Մենք տրամադրում ենք մեր հաճախորդին ստանդարտ, եւ մեր ստանդարտը համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին: / Ինչպես եվրոպական շուկաների, այնպես էլ Ամերիկայի միացյալ նահանգների:
 
 
Տարին առնվազն մեկ անգամ քննություն են անցնում հողը, սերմը, պտուղը, եւ իհարկե, արտադրողը: Փորձագետը պետք է համոզվի, որ ֆերմերի օրգանական գիտելիքները խորքային են:

Ինչ խախտում անես, այնպես էլ կպատժվես. գուցե նախազգուշացում լինի, գուցե սերտիֆիկատ չտրամադրեն, գուցե դրանից զրկեն էլ: Խստագույն այս նորմին Էկոգլոբը դեռ չի դիմել: Իսկ նրանց ասածն արած է, տրամադրած սերտիֆիկատով արտադրանքը հանգիստ կարելի է արտահանել եվրոպական ու ռուսական, հիմա նաեւ ամերիկյան շուկա: Ավելի քան 40 ֆերմեր ու վերամշակող դիմել են կազմակերպությանը, կեսն արդեն ստացել են անհրաժեշտ փաստաթուղթը:

Ռաֆիկ Պետրոսյան – մելիորատոր – Հետազոտություն անցկացվեց եւ պարզվեց, որ ծանր մետաղները թույլատրելիի սահմանում են եւ օրգանական մշակման համար պիտանի են այս հողերը:

 
 
Կորիզից ծառ, հետո պտուղ, ամեն ինչ տեղում են ստանում: Այգու ստեղծումից մեկ տարի անց Արգինայում նաեւ տնկարան հիմնեցին: Ծիրանի ու դեղձի անհրաժեշտ տնկիները սեփական արտադրության են: Այսպես ավելի ապահով է:

Ալֆրեդ Գրիգորյան – Առաջատար գիտաշխատող, կենսաբանական գիտ. թեկնածու
Այս տարածքը հարմար է օրգանական գյուղատնտեսության համար, որ առաջներում չի մշակվել: Թունաքիմիկատներ, զանազան պարարտանյութեր չեն կիրառվել, տեղի դիրքը, բարձրությունը նպաստում է, որ քիչ հիվանդություններ զարգանան:

Օրգանական գյուղատնտեսությունում գիտնականի եւ ֆերմերի միջեւ կապը Շենի խորհրդատուների օգնությամբ է կատարվում: Նրանք միասնական ջանքերով միայն կարող են պայքարել վնասատուների դեմ:

Օրգանականին անցումը հարստացրել է նաեւ համայնքային բյուջեն: Արգինայում ու Լուսակնում ստացված եկամուտով արդեն ճանապարհ, մանկապարտեզ ու համայնքային կենտրոն են վերանորոգել: Օրգանական գյուղատնտեսությունը ոչ միայն օգտակար է, այլեւ շահավետ: Սա գյուղացիների համոզմունքն է:

 
Տիգրան Ղազարյանը – Ես ոչ մի քիմիկատ չէի օգտագործում, դեղամիջոցներ չէի օգտագործում, բույսը կարիք չունի դրա: Պրոբլեմ չեղավ օրգանականի անցման:

 
 
Եվրոպայի ախորժակն ավելին է, քան Հայաստանն առաջարկում է: 170 հազար հեկտար ոռոգվող վարելահող ունենք, ուղիղ կեսը կարող է օրգանական մշակության անցնել: Նախալեռնային եւ լեռնային գոտիներն ամենահարմարն են, դրանք ամենից քիչ են աղտոտված:

Մեծ եկամուտների համար արդեն ավելի քան 500 հեկտար տարածքի հավաստագիր է տրվել: Սա կրկնակի ավել է նախորդ տարվա համեմատ: Մեզ դեպի Եվրոպա տանողը նաեւ օրգանական գյուղատնտեսությունն է: Կառավարությունը կողմ է հողերի քաղաքակրթմանը, օրգանական հողատեսքերի ձեւավորման համար նույնիսկ դրամաշնորհներ չի խնայի:

Սամվել Ավետիսյան, Գյուղատնտեսության փոխնախարար – Ձեւավորվում է լուրջ ինտեգրացիա ֆերմերների եւ ագրովերամշակողների միջեւ, նպաստում է գյուղացիների եկամուտների ավելացմանը, եւ վերջապես մենք ունենում ենք բրենդ, հնարավորություն այդ արտադրանքը դրսի շուկայում ներկայացնելու:

 
Ավանդական այգեգործությունն, անշուշտ, այս ջանքերը չէր պահանջում վերամշակողներից: Հոսքագծից մինեւ պահեստ օրգանական մթերքն անցնում է ամենախիստ հսկողության տակ: Պահեստում էլ օրգանականի տեղն առանձին է:

Սինգապուրում արդեն համտեսել են հայկական օրգանական նռան հյութը: Արտադրողները հավակնում են մուտք գործել նաեւ եվրոպական շուկա : Հայաստանում պահանջարկը դեռ մեծ չէ, բայց հայ սպառողին էլ ավանդականի հետ օրգանականը համեմատելու հնարավորություն կտրվի:

Եվրոպացի գնորդը սովոր է մթերքի ոչ թե արտաքին տեսքով հիանալ, այլ որակով: Շվեյցարիայի պատվերով այստեղ նաեւ բիոկանաչի են չորացնում: Անցած տարվա կես տոննայից ավելի չրից շատ փոքր մասն է հայրենիքում մնացել: Միջին վիճակագրական հայն այսօր գերի է մթերքի արտաքին տեսքին, քչերն են ձգտում առողջ սննդի մշակույթ ձեւավորել:

 
Տիգրան Ծատուրյան – Եթե 5-6 տարի առաջ 5 տոկոսն էր հայկական շուկայում հետաքրքրություն ներկայացնում, ապա հիմա ավելացել է մինչեւ 20-25 տոկոս:

 
 
Օրգանական արտադրանքի ամենամյա ամենամեծ հավաքն անցկացվում է Գերմանիայում` Բիոֆախը: Հայաստանը Կովկասում առաջինը առանձին տաղավարով մասնակցեց այդ հեղինակավոր տոնավաճառին: Հայ արտադրողները համոզվեցին, որ օրգանական դաշտում հայկական խաղը պետք չէ ուշացնել:

Գրիգոր Հովհաննիսյան- Արտամետ այգու գյուղատնտես – Մեր հողատերերը հիմնականում դուրս են եկել տեսել էտ բանն ինչ ա, որ հիմա ավելի մեծ տարածում ունի Եվրոպայում ԱՄՆ-ում: Ձգտում են էտ բանով, որ իրանց ապրանքը կկարողանան իրացնել:

 
Լուկաշին գյուղի ֆերմերները երկար են մտածել ու հասկացել, որ խնդիրների լուծման լավագույն տարբերակն ավանդական գյուղատնտեսությունից օրգանականին անցնելն է: Ստեղծել են կոոպերատիվ, խմբային հավաստագիր ստացել ու գործի անցել:

 
Վարդգես Դավթյան – Լուկաշինի գյուղատնտեսական ասոցիացիայի նախագահ – Շահավետ ա նրանով, որ գնային առումով բարձր է եւ իրացման խնդիր չունենք:

 
Ավանդականից օրգանականին սահուն ու հարթ անցնելու համար հասարակ ֆերմերին օգնում է Շենի մասնագետների խորհրդատվական խումբը: 350 ֆերմեր է հետեւել նրանց խորհուրդներին, շատերն արդեն անցել են օրգանական համակարգ:

Հավաստագիր ձեռք բերելը դժվար գործ է, դրանից չզրկվելն` ավելի բարդ: Այն գլուխ բերելու համար ֆերմերային խմբերում ներքին հսկողություն է իրականացվում: Տեսուչը հսկում է, որ մեկ ֆերմերի պատճառով ողջ տնտեսությունը չտուժի: Մի խոսքով, լուռ համաձայնություն կա, աշխատել մեկը բոլորի համար, բոլորը մեկի ջենտլմենական սկզբունքով:

 
Վարազդատ Մաթեւոսյան, ներքին տեսուչ – Եթե խմբում կա շատ մարդ, հնարավոր է, որ լինեն ավելի շատ խախտումներ, սխալներ, ներքին տեսուչը լավ է, որ այդ ռիսկայնությունը նվազագույնի հասցնի:

 
Ազգային ժողովն արդեն ընդունել է Օրգանական գյուղատնտեսության մասին օրենքը: Այն կարգավորում է ամբողջ շղթան` գյուղատնտեսական մթերքի ու հումքի արտադրությունից մինչեւ իրացում:

Սամվել Ավետիսյան ԳՆ փոխնախարար – Եկամտաբեր է օրգանական գյուղատնտեսությունը, գյուղացիների եկամուտը բարձրացնելու տեսանկյունից շատ շահեկան է: Առավել եւս օրգանական գյուղատնտեսությունն ունի հնարավորություն զարգացնելու ագրո եւ էկոտուրիզմը:

Եվրոպացի զբոսաշրջիկին միայն հուշարձաններով չես զարմացնի: Գերմանիան ու Շվեյցարիան, օրինակ, զբոսաշրջիկներին գրավում են հենց ալպիական մաքուր օդով եւ նույնքան մաքուր գյուղմթերքով: Մենք էլ կարող ենք. լեռների մաքուր օդն ունենք, օրգանական մթերքն էլ, այդ թվում նաեւ օրգանական հաց:

Արտադրողը հյուրասիրում է, գնորդը տեղյակ չէ: Հայկական օրգանական արտադրանքի մասին արտասահմանում ավելի շատ գիտեն, քան Հայաստանում: Տարբերակիչ նշանն էլ ոչինչ չի ասում: Համտեսի կազմակերպիչները տեղեկատու թերթիկներով են եկել:

 
Նվարդ – Օնլայն – Օրգանական մթերքը անվտանգ է, առողջարար է, միայն օգուտ կարող է տալ, քանի որ զուրկ է որեւէ թունաքիմիկատից, բուժանյութից:

 
 
Ովքեր հասկացել են` միացել են Օրգանական մթերք արտադրողների եւ սպառողների ասոցիացիային: Ով չգիտի, տեղեկացնում են. Էկոլոգիապես մաքուր, բիոլոգիական ու օրգանական. օրենքով բոլոր այս բնորոշումներն էլ համարժեք են: Հարցված սպառողներից միայն մի քանիսն են տեղյակ եղել: Օրգանականի մասին նրանց գիտելիքներն աղոտ են: Բիո, էկո բնորոշումներով գովազդներն ավելի են շփոթեցնում: Ներկայացված էկոլոգիականը հաճախ օրգանական չէ: Գլուխկոտրուկի միակ լուծումը սերտիֆիկատն է: Մինչեւ պիտակը չկարդաս, ինչ իմանաս, օրգանիզմդ սնուցում ես, թե թունավորում: Մենք էլ ենք կարդում, Երեւանում անցկացված հարցումներն 80 տոկոս արդյունք են ցույց տվել: Միայն թե հայ սպառողի ու եվրոպացի գնորդի հետաքրքրությունները տարբեր են:

 
Արմեն Հարությունյան – Մեծամասնությունը ընդամենը ժամկետն են կարդում, մնացած սերտիֆիկացման եւ այլ հատկանիշներին ուշադրություն չեն դարձնում:

 
 
Ճիշտ այնքան, որքան ավելացված արժեքի հարկն է: Օրգանական մթերքն ավանդականից մոտ 20 տոկոսով թանկ արժե: Նույնիսկ այդ դեպքում երկար մտածելը վնասակար է առողջությանը, թե չհարկեք ինքներդ ձեզ, գուցե մի օր բժիշկները հարկեն: Ընտրելով օրգանականը` չեք վնասի ոչ ձեր առողջությանը, ոչ էլ բնությանը:

Արտակ Ալեքսանյան – Մեր ծրագիրը այսուհետ շաբաթ օրերին է: Շաբաթվա բեռն ու միտքը եզրափակեք մեզ հետ: մենք բացենք ցանկացած նոր թեմայի ու գաղափարի համար: Զանգահարեք մեզ 65 00 15 208, այցելեք մեր կայք Banadzev.com, , youtube- ում դիտեք մեր թողարկումները, իսկ առավել հետաքրքիր դեպքերն ու տպավորությունները կարդացեք մեր բլոգում www.blog.banadzev.com: Մենք ենք Ձեր դեսպանը հեռուստատեսությունում: